Historia herbu Kalisza Pomorskiego
Kalisz otrzymał swój herb równocześnie z lokacją lub wkrótce po niej. Herb ten przedstawia na srebrnym polu czerwonego zająca biegnącego po zielonej murawie i spadającego nań z rozpostartymi szponami czerwonego orła.
Herb znajdował się na pieczęci XVI-wiecznej, mającej średnicę 34 mm, znanej jedynie z odcisku z 1404 roku, ponieważ wcześniejsza istniejąca niegdyś przy dokumencie hołdowniczym miast nowomarchijskich z 25 czerwca 1364 roku, przechowywanym obecnie w archiwum w Pradze, została zagubiona.
Pieczęć w polu głównym przedstawiała godło miasta: orła polującego na zająca, lecz tutaj zwróconego w lewo, a w otoku napis: CIVITATIS NOVE KALIS. Ostatni potwierdzony odcisk tej pieczęci pochodzi z 1506 roku.
Mamy zatem udokumentowane używanie takiej pieczęci przez miasto Kalisz w XIV- XVI wieku. Wizerunek herbu miasta przekazuje na XVII-wiecznej panoramie Mateusz Merian. W XVIII wieku, podobnie jak w przypadku innych miast, godło to zastąpił orzeł pruski. Dowodzi tego pieczęć z 1740 roku, przechowywana obecnie w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Do godła z orłem i zającem powrócono w XIX wieku. Jednakże w początkach wieku IXI, zając zwrócony był w prawo. Takiego herbu miasto używa do dzisiaj i można go oglądać na budynku ratusza.
Herb Kalisza jest zagadkowy, ponieważ bardzo odbiega swoją symboliką od godeł herbowych wielu innych miast lokowanych przez margrabiów. Część heraldyków uważa, że orzeł w herbie miasta pochodzi z godła margrabiów brandenburskich. Cóż jednak czynić z zającem? Motyw spadającego czy polującego orła na zwierze w herbie Kalisza nie jest jedynym wśród herbów miast marchijskich. Na XIV-wiecznej pieczęci sekretnej brandenburskiego miasta Kremmen, lokowanego w 1298 roku, orzeł spada na ptaka (kaczka, gęś). Motyw polującego orła jest zupełne podobny jak w herbie Kalisza. Lecz i w tym przypadku nie łatwo rozstrzygnąć, co zaszyfrowano w tym herbie. Nie wydaje się rozsądne przyjęcie starego poglądu P.v.Niessena, że w herbie Kalisza askański orzeł rzuca się na polskiego zająca.
Podejmując próbę wyjaśnienia symboliki herbu, badacz ten odwołał się do znaczenia słowa zając, które w języku niemieckim brzmi Hase. To z kolei pozwoliło wysunąć hipotezę, że zająca w herbie mogła mieć nowomarchijska rodzina rycerska von Hasselow i od niej mógł zając trafić do herbu Kalisza Pomorskiego. Pomysł jest bardzo ciekawy, lecz mało prawdopodobny, skoro herb tej rodziny nie jest bliżej znany i zapewne nie przedstawił zająca. Poza tym nie posiadamy wiadomości wiążących rodzinę von Hasselow z okolicami Kalisza.
Kolejna hipoteza uznaje godło Kalisza jako odwołanie się do obfitujących w zwierzynę okolicznych lasów. Niektórzy ze zwolenników takiego wytłumaczenia symboliki herbu przedstawiającego kaliskiego ptaka uznają go za sokoła, a całe godło, za zwykłą scenkę z polowania. Na poparcie ich poglądu ma służyć wizerunek sokoła w herbie pobliskiego Złocieńca (Falkenberg). Nie zauważono jednak, że w przypadku Złocieńca wizerunek ten jest uzasadniony czy umotywowany nazwą samego miasta. A w przypadku Kalisza takiego związku nie zauważamy. Odwołując się na razie do ogólnej symboliki tego zwierzęcia, możemy stwierdzić, że w heraldyce zając symbolizował spokój na ustroniu, łowiectwo, zręczną taktykę, przebiegłość, szybkość i czujność. Herb Kalisza odzwierciedla niemal w pełni starogreckie przysłowie: musisz szybko biec, by złapać zająca. Lecz przypuszczalnie nie miało ono wpływu na wybór godła dla Kalisza.
Więcej informacji na ten temat zamieszczono na portalu wielopokoleniowym kaliskiego Liceum: “My-Kalisz Pomorski-okolice-świat”, w zakładce “Spacery w czasie”, artykuł: “Odyseja kaliskiego zająca”.
http://www.liceum.kalisz.pl/
Obecnie Herb Gminy składa się z dwóch zasadniczych elementów:
Godła herbu, czyli graficznego przedstawienia treści herbu,
Tarczy herbu, w której polu umieszczone jest godło herbu.
Godło herbu przedstawia: w srebrnym polu tarczy (oznaczonym kolorem białym), w jego centralnym położeniu, orzeł porywający zająca biegnącego po zielonej murawie. Orzeł i zając w kolorze czerwieni. Dziób i szpony orła złote (oznaczone kolorem żółtym).
